مقداد تکلوزاده بیان کرد: یکی از راه‌ها برای حل مشکلات در زمینه تولید فراورده‌های خرما این است که رویکرد دولت به بخش خصوصی تغییر کند؛ زیرا بسیاری از کشورهای موفق بر اساس مشورت‌ها و فعالیت‌های انجمن‌ها و تشکل‌هایی که دارند پیش می‌روند؛ چراکه می‌دانند که انجمن‌ها و تشکل‌ها با مشکلات آشنایی بیشتری دارند.
مقداد تکلوزاده، دانش‌آموخته دکتری صنایع غذایی و دبیر انجمن ملی خرمای ایران، در گفت وگو با روابط عمومی گروه رسانه‌ای آتا به ارائه توضیحاتی در زمینه فعالیت‌های این انجمن و وضعیت تولید و صادرات خرما پرداخت و بیان کرد: انجمن خرمای ایران که در سال 1387 تأسیس شد، یکی از تشکل‌های زیر نظر اتاق بازرگانی است. هدف این انجمن بهبود فضای کسب و کار است. تاکنون چهار بار اعضای هیات مدیره تغییر کرده و این افراد نیز از شش استان جنوبی و خرماخیز کشور هستند. در این استان‌ها شعبه‌های استانی انجمن دایر است و مأموریت اصلی این شعبه‌ها نیز پیگیری مشکلات و بهبود فضای کسب و کار در زمینه تولید خرما است.
وی در پاسخ به این پرسش که خرمای ایران چه جایگاهی در بازارهای خارجی دارد و آیا محصولی شناخته‌شده محسوب می‌شود یا نه؟ گفت: میان برخی محصولات که در دنیا شناخته هستند نظیر پسته و خرما تفاوت‌هایی وجود دارد. به دلیل اینکه درخت نر و ماده خرما مجزا هستند، ارقام خرما نیز تنوع بالایی دارد. بر همین اساس، در ایران، چهارصد و پنجاه تا چهارصد و هشتاد رقم خرما شناسایی شده است.
تکلوزاده تصریح کرد: از این تعداد رقم بیست نوع خرما هستند که تولید آن‌ها توجیه اقتصادی دارد و روی آن‌ها برنامه‌ریزی‌های کلان صورت می‌گیرد؛ یعنی درجه‌بندی، بسته‌بندی و صادرات معطوف به همین رقم از خرما است. نکته دیگر درباره حجم تولید خرما است که در حال حاضر پس از مصر با تولید بیش از یک میلیون و سیصد و پنجاه هزار تن خرما دومین کشور تولیدکننده هستیم. افزون بر این، برخی ارقام خرما نظیر خرمای مضافتی که یک سوم تولید کشور را شامل می‌شود، در ردیف ارقام خرمای خاص قرار می‌گیرد؛ زیرا بافت، طعم و شکل ظاهری متفاوتی دارد. همچنین این نکته هم نباید از نظر دور داشت که بیش از شصت و نه کشور دنیا مصرف‌کننده خرمای ایرانی هستند.
دبیر انجمن خرمای ایران در پاسخ به این پرسش که وضعیت ایران در زمینه فراوری به چه صورتی است؟ گفت: یکی از مشکلاتی که از گذشته وجود داشته این است که تعاریف بخش خصوصی و دولتی در این زمینه محدود بوده است و در بخش‌های دولتی فراوری را منحصر در شیره خرما یا قند خرما می‌دانند. اما این تعریف دقیق نیست و در ایران نیز چون هدف‌گذاری در این زمینه به خوبی انجام نشده، تعداد کارخانه‌های غیرفعال فراوری هم بسیار زیاد است. اگر قرار باشد به سمت فراوری برویم، باید صنعتی‌سازی محصولات سنتی را در دستور کار قرار دهیم. مانند نان خرمایی یا دیگر محصولات که می‌توان تولید آن‌ها را صنعتی کرد و بر کیفیت محصول افزود. در اینصورت از طرفی ارزش غذایی بالا می‌رود و از طرف دیگر، سرانه مصرف خرما افزایش پیدا می‌کند.
تکلوزاده در ادامه به برخی چالش‌ها که پیش‌روی تولید خرما وجود دارد اشاره کرد و گفت: پس از تحلیل زنجیره ارزش ارقام خرما با سه مشکل اساسی مواجه شدیم؛ نخستین مشکل به قیمت تمام‌شده برمی‌گردد که قیمت بالایی است و همین امر قدرت رقابت را از ما سلب می‌کند. دلیل به وجود آمدن این مشکل استفاده از دانش‌‌ها و روش‌های سنتی است که موجب کاهش بهره‌وری شده و هزینه را بالا می‌برد.
وی تصریح کرد: دومین مشکل این است که در زمینه فراورده‌های خرمایی، تنوع چشم‌گیر نیست و بر همین اساس نمی‌توان همه سلایق موجود در بازار را تأمین کرد. در نتیجه بازار خوبی هم نخواهیم داشت. مشکل سوم نیز این است که امکان حضور مستقیم در بازار برای تولیدکننده فراهم نیست. برای نمونه اگر محصولی در کشور آلمان یا اندونزی به فروش می‌رسد تولیدکننده باید به صورت مستقیم در بازار حضور داشته باشد و بازخوردها را دریافت کند تا بتواند به اصلاح اشکالات بپردازد اما به دلیل اینکه چنین اقداماتی هزینه بالایی دارد، انجام نمی‌شود.
دبیر انجمن خرمای ایران در ادامه افزود: یکی از راه‌ها برای حل مشکلات این است که رویکرد دولت به بخش خصوصی تغییر کند؛ زیرا بسیاری از کشورهای موفق بر اساس مشورت‌ها و فعالیت‌های انجمن‌ها و تشکل‌هایی که دارند پیش می‌روند؛ زیرا می‌دانند که انجمن‌ها و تشکل‌ها با مشکلات آشنایی بیشتری دارند. بر این اساس، انتظار می‌رود که مشورت با بخش خصوصی افزایش یابد؛ چون این بخش به دنبال سود بیشتر است و بر همین اساس دلسوزتر از این بخش نمی‌توان پیدا کرد.
