از معروف ترین خرما صادراتی ایران که به سایر کشورها ارسال میشود میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- استان بوشهر: خرمای کبکاب و زاهدی
- استان کرمان: خرمای مضافتی و کلوته
- استان هرمزگان: خرما پیارم و خاصویی
- استان فارس: خرما زاهدی و خرمای شاهانی
- استان سیستان و بلوچستان: خرمای ربی و مضافتی
- استان خوزستان: خرمای سایر یا خرمای استعمران
ویژگی های و شرایط یک شرکت صادرکننده خرما
شرکت صادر کننده خرما باید ویژگی هایی داشته باشد تا ضمن برانگیختن اعتماد مردم و جلب رضایت آن ها بتواند در مدت زمان طولانی محصولات مرغوبی را در اختیار آن ها قرار دهد. برخی از شرایط صادرات خرما توسط شرکت ها در لیست زیر آورده شده است:
- قابلیت ارسال سفارش در حجم بالا
- انجام بسته بندی با رعایت کلیه ی موازین صادراتی و با طراحی جذاب و بروز
- داشتن قابلیت وکیوم محصولات
- دارا بودن کلیه مجوزهای ملی و بین المللی و نشان حلال
- دارا بودن مجوز رسمی از وزارت صنعت، معدن و تجارت
- دارا بودن تمامی استاندارد های وزارت بهداشت
- دارابودن سردخانه های اختصاصی جهت نگهداری خرما
- تضمین کیفیت محصولات
- داشتن بازار مناسب در کشور مقصد و لیستی از خریداران معتبر
- همچنین باید کارشناسان یک شرکت به بازارهای جهانی، تجارت بین الملل و همچنین قوانین حاکم بر واردات و صادرات کشورها اشراف کامل داشته باشند.
گونه های مختلف خرمای ایران به تفکیک استان محل تولید
انواع خرما در سیستان و بلوچستان:
خرما مضافتی، خرمای ربّی، خرمای هلیله ای، خرمای شَکَری، خرمای کَلَگی، خرمای مُلسی، خرمای کلوت، خرمای آبروگن، خرمای جوانداک، خرمای چربان، خرمای حاشه‌ای، خرمای اشکنجک، خرمای پُپو، خرمای دِسکی، خرمای وردیوار، خرمای بَرنی، خرمای کروچ، خرمای کونداک
انواع خرما در استان فارس :
خرما شاهانی ، خرما زاهدی، خرما کبکاب، خرمای پیارم، خرمای خاصوئی، خرمای هلیله ای، خرمای استعمران، خرمای مجول، خرمای برهی، خرمای دیری، خرمای گنتار، خرمای پنجه عروس
انواع خرما در استان بوشهر:
خرمای زاهدی، خرمای کبکاب، خرمای حاج باقری، خرمای برهی، خرمای بریمی، خرمای صمرون، خرمای شکر، خرمای سیسی، خرمای حلَو، خرمای سروری، خرمای زندنی، خرمای خشن خار، خرمای استک سرخو، خرمای مرسو، خرمای خاصویی، خرمای جمادی، خرمای بیرمی، خرمای تی رس، خرمای شهابی، خرمای لش، خرمای کندی، خرمای خنیزی، خرمای سمیلی، خرمای خضروی، خرمای گنتار، خرمای پنبه، خرمای شیخ عالی، خرمای زامردو، خرمای ده دارب، خرمای اهرمی، خرمای خاویزی، خرمای خاور، خرمای مکتی، خرمای شاخونی، خرمای مصلی، خرمای جوزی، خرمای غصاب و خرمای ردستی
انواع خرما در استان هرمزگان:
خرمای پیارم، خرمای مرداسنگ، خرمای هلیله ای، خرمای مضافتی، خرمای خاصویی، خرمای خنیزی، خرمای شاهانی، خرمای کریته، خرمای زرک و خرمای کلک سرخ.
انواع خرما در استان خوزستان:
خرمای لیلوئی، خرمای برحی، خرمای زاهدی، خرمای دیری، خرمای اشکر و بریم، خرمای حلاوی، خرمای بلیانی، خرمای سویدانی، خرمای هداک، خرمای شکر، خرمای بنت السب، خرمای دگل زرد، خرمای خضراوی، خرمای استعمران (سعمرون)، خرمای بوبکی، خرمای چبچاب، خرمای مشتوم، خرمای جهرمی، خرمای عموبحری، خرمای دگل سرخ، خرمای فرسی، خرمای هدل، خرمای خصاب، خرمای حمراوی، خرمای حساوی، خرمای اسحاق، خرمای جوزی و خرمای گنتار، خرمای کبکاب
انواع خرما در استان کرمان:
خرمای مضافتی، خرمای کروت، خرمای قند شکن (سنگ‌شکن)، خرمای ربی، خرمای خریک، خرمای هلیله‌ای
خرمای آل مِهتِری، خرمای شِکَری، خرمای کلوته (کلیته)، خرمای مرداسنگ، خرمای خَنیزی، خرمای رُوغنی، خرمای شاهانی، خرمای زاهدی، خرمای خضراوی، خرمای رَبی، خرمای نگار، خرمای گاردیال، خرمای قربانی، خرمای آجیلی
انواع خرما در استان کرمانشاه:
خرمای زاهدی، خرمای ارزق، خرمای خضراوی، خرمای جعفری و خرمای اشرسی
انواع خرما در استان ایلام:
خرمای خضراوی، خرمای زاهدی، خرمای اشرسی و خرمای زیدی
معرفی مهم ترین ارقام خرمای ایران
خرمای پیارم
خرمای پیارم گران‌ترین خرمای ایران است. از نوع خرما های نیمه خشک است و دیر رس است. عمده قند موجود در آن از نوع فروکتوز است که به راحتی و سرعت در متابولیسم بدن استفاده شده و به عنوان قند مجاز مصرفی توسط افراد مبتلا به دیابت بسیار مناسب است. این خرما عموما در استان هرمزگان به عمل می آید.
خرمای مضافتی
خرمای مضافتی شناخته شده ترین نوع خرما در ایران است. رطوبت زیادی دارد و مورد استقبال مردم قرار گرفته است.
خرمای گنتار
خرمای گنتار از جمله انواع خرمای تر است. این نوع خرما را میتوان به صورت خارک و رطب نیز مصرف کرد.
خرمای استعمران
استعمران از جمله نمونه های تولید شده در ایران است. این خرما در گروه خرما های نیمه خشک قرار دارد و از این رو حمل و نقل آن آسان است و برای صادرات خوب است. خرمای استعمران میزان قند بالایی دارد و برای ورزشکاران مناسب است. حدود ۷۰ درصد از نخلستان های خوزستان این نوع خرما را به بار می آورند.
خرمای شاهانی
خرمای شاهانی از جمله انواع خرمای تر است که درجه یک محسوب میشود و طرفداران زیادی دارد. این نوع خرما بافت نرم و مرطوبی دارد و از آن برای تهیه‌ی انواع شیره خرما استفاده میشود. هم چنین بسیار خوش رنگ است. این نوع خرما بیشتر در نخلستان های هرم به ثمر می رسد.
خرمای زاهدی
خرمای زاهدی طلایی و بیضی شکل است و دارای یک بافت نرم و طعم آجیلی است. آن ها پوست ضخیمی دارند، نیمه خشک هستند و نسبت به سایر خرما ها شیرینی کم‌تری دارند. این نوع خرما همچین دارای فیبر زیادی است. این خرما به گستردگی در جنوب ایران کشت به عمل می آید و به خاطر شیرینی معتدل، طرفداران زیادی در خارج و داخل کشور دارد. چون این خرما به آسانی ذخیره و حمل می شود طرفداران در بین تجار خرما به ویژه صادرکنندگان طرفداران زیادی دارد.
خرمای کبکاب
خرمای کبکاب از انواع نیمه خشک خرما است. پوست آن نسبت به دیگر انواع خرما زخیم‌تر است و از جمله انواع پر مصرف خرما در ایران است. این خرما که عمدتا از نخلستان های بهبهان استحصال می شود بسیار خوش رنگ است و شهد یا شیره ی فراوانی دارد.
خرمای ربی
خرمای ربی از جمله انواع خرمای نیمه خشک است و از ماندگاری مطلوبی برخوردار است. این خرما در نواحی وسیعی از سیستان و بلوچستان پرورش داده می شود و ظاهری چروکیده و قدی کشیده دارد.
خرمای برهی
این نوع خرما زرد و ترد است. این خرمای رسیده مزه‌ی کارامل و شکر قهوه‌ای را می‌دهد. مانند بیشتر خرماها شیرین است و کاملا ارزش امتحان کردن را دارد. این خرما های خامه‌ای واقعا لذیذ هستند و اغلب در حالی که هنوز روی شاخه‌های نازک هستند، به فروش می‌رسند. این خرماهای فصلی را می‌توانید فریز و ماه ها نگهداری کنید. این خرما اصالتا ریشه در نخلستان های عراق دارد. با این وجود به خاطر طعم و کیفیت بی نظیرش در بین نخلداران و مصرف کنندگان ایرانی طرفداران زیادی دارد.
خرمای آل مهتری
از ارقام زودرس خرما است. میوه آن نسبتا کوچک و کشیده است و زودرس بودن آن باعث شده است ارزش اقتصادی آن بالا برود. این خرما بومی استان هرمزگان است.
خرمای خضراوی
خرمای خضراوی از انواع خرمای نرم است و به صورت خارک و رطب نیز مصرف میشود. این خرما نیز مانند خرمای برهی از نخلستان های عراق به ایران آمده است. خرمای خضراوی به لحاظ سطح زیر کشت دومین رتبه را در استان خوزستان دارد. هسته کاملا از میوه جدا است و به همین به راحتی می توان از تمام میوه بهره برد.
خرمای خاصویی
خرمای خاصوئی از جمله انواع مرغوب خرما است و قابلیت نگهداری آن بالا است. این خرما نیز مانند خرمای کبکاب در بهبهان خوزستان به بار می نشیند. این خرما که ظاهری مانند بامیه دارد و کوچکتر از اقوام دیگرش است بسیار در خوزستان پرطرفدار و پرمصرف است.
خرمای مرداسنگ
خرمای مرداسنگ از نظر اهمیت درجه‌ی متوسط دارد و از جمله ارقام معروف استان کرمان است. این خرما چون زیاد تولید نمی شود بنابراین فقط در کرمان و بعضا سایر نواحی جنوبی کشور مصرف می شود.
بررسی وضعیت تولید ارقام مختلف خرما به تفکیک در استان های خرماخیز کشور
رقم مضافتی
خرمای مضافتی از مهمترین و شناخته شده ترین ارقام تولید شده در کشور ایران میباشد که هم در بازار مصرف داخلی بیشترین امار مربوط به این رقم بوده و هم بعنوان مهمترین رقم صادراتی کشور نیز محسوب میگردد.
محدوده تولید این رقم شرق و جنوب استان کرمان و همچنین مناطقی از استان سیستان و بلوچستان و بصورت پراکنده در سایر مناطق میباشد که مرغوب ترین و با کیفیت ترین محصولات مربوط به نخلستان های شهرستان های بم و نرماشیر که در این مناطق چه از لحاظ میانگین عملکرد در هکتار و چه از نظر کیفیت و ماندگاری محصول در بهترین شرایط بوده و هرچه به سمت شهرهای جنوبی استان مانند جیرفت، عنبر آباد، کهنوج و یا شهرهای استان سیستان بلوچستان حرکت کنیم هم از مقدار تولید در هکتار کاسته میشود و هم کیفیت و ماندگاری محصول تولیدی کاهش می یابد که تغییر شرایط اقلیمی و کیفیت خاک مهمترین عامل موثر در این زمینه می باشد. زیرا در شهرهای جنوب استان کرمان بخاطر افزایش رطوبت هوا طعم و ضخامت پوست و بافت خرما تغییر کرده و احتمال فساد پذیری محصول بالاتر میرود و در مناطقی مانند ایرانشهر و سراوان به علت گرما و رطوبت بسیار بالا عطر و طعم محصول تولیدی دچار تغییراتی شده و بعلت رطوبت بالای محصول ماندگاری آن پایین می آید.
رقم ربی
خرمای ربی بعنوان محصول اصلی نخلستان های استان سیستان بلوچستان میباشد که بصورت عمده در شهرستانهای ایرانشهر و سراوان باکیفیت ترین نوع ان تولید میشود و درصد بالایی از آن متاسفانه بدون انجام هرگونه درجه بندی و بسته بندی خاص به کشور پاکستان صادر شده و در کشور مقصد ضمن درجه بندی و بسته بندی مجدد با نام و برند کشور دوم به سایر نقاط جهان ارسال میشود. ربی معمولا در مناطقی مانند دامن در شهرستان ایرانشهر که ارتفاع بیشتری داشته و مناطق کوهستانی نامیده میشود از لحاظ کیفیت و ظاهر دارای مرغوبیت بیشتری بوده و در سایر مناطق مانند بخش هایی از شهرستان ریگان (هودیان) و یا بخش های کوهستانی شهرستان زهکلوت با کیفیت پایین تر بدلیل اختلاف شرایط اقلیمی تولید میشود.
رقم کلوته
یکی از ارقام محبوب با شباهت هایی نسبت به رقم مضافتی و قیمتی مناسب تر در خرماهای ایرانی، رقم کلوته می باشد. پراکندگی تولید خرما کلوته بیشتر در استان کرمان علی الخصوص شهرهای جنوبی آن و برخی مناطق استان هرمزگان بصورت پراکنده می باشد. هر چه از شهرهایی مانند عنبر آباد و جیرفت به سمت شهرهای جنوبی استان کرمان حرکت می کنیم با تغییر شرایط آب و هوایی از کیفیت خرمای کلوته تولید کاسته میشود و معمولا داری پوستی کلفت تر و سایزی کوچک تر میشوند. این تغییرات بیشتر بر اساس رنگ محصول، اندازه و میزان رطوبت مقایسه و ارزیابی می شود.
رقم پیارم
شهرستان حاجی آباد به علت داشتن آب و هوای گرم و خشک مهم ترین منطقه کشت پیارم در کشور است. همانطور که مشاهده میشود به علت تغذیه مناسب، اصلاح باغ‌ها و کنترل آفت‌ها و بیماری‌ها بیشترین میزان تولید پیارم در شهرستان حاجی آباد استان هرمزگان برداشت می شود.
نخلستان‌های پیارم بیشتر در دهستان‌های سرچاهان، معدنوئیه، شهدادی، درآگاه وطارم، تزرج و اطراف شهرستان حاجی آباد کشت میشود. به علت خنک تر بودن مناطقی که خرمای پیارم در آن کاشته میشود نسبت به سایر مناطق خرماخیز، درخت پیارم برای اینکه به باردهی و ثمردهی کامل برسد زمان بیشتری احتیاج دارد که این زمان در روستاهای شهرستان حاجی‌آباد متفاوت است، مثلاً در روستاهای شمال حاجی‌آباد از قبیل روستاهای دهستان پایین و بالا، تنگدوئیه و نیزار که هوا بسیار خنک تر است زمان به ثمر نشستن فصیل پیارم نسبت به روستاهای جنوبی حاجی‌آباد از قبیل گهکم بیشتر است.
علاوه بر حاجی آباد نخلستان های پیارم به صورت پراکنده و جزیی در برخی مناطق دیگر مانند بخش احمدی شهرستان حاجی آباد، شهرستان ارزوییه در جنوب استان کرمان، مناطقی از شهداد، بم و ایرانشهر نیز مشاهده میشود که بعلت نامناسب بودن شرایط اقلیمی، فقر خاک، عدم تغذیه مناسب درختان و وجود افات عموما از نظر کیفی و کمی در رده های پایین تری خرمای پیارم به عنوان مرغوب ترین و با ارزش ترین خرمای تولید ایران به علت داشتن بافتی خشک دارای قابلیت نگهداری به مدت طولانی بهوده و با داشتن منابع مناسبی از مواد قندی، پروتئین، کلسیم، پتاسیم، فسفات، منیزیم، آهن به خرمای شکلاتی معروف است و محصولی بازار پسند در داخل و خارج از کشور است.
رقم خاصویی
خاستگاه خرما خاصویی شهرستان جم از توابع استان بوشهر است. اینکه این خرما را با نام خرمای جم می شناسند نشان از خاستگاه اولیه این محصول دارد. شهرستان جم با تولید بهترین نوع خرمای خاصه به قطب تولید، خرید و فروش عمده آن در ایران تبدیل شده است. این خرما در مناطق کوهپایه ای هم به خوبی رشد کرده و به بار می نشیند به همین دلیل است که خرمای خاصویی را می توان در شهرستان های کوهپایه زاگرس مانند عسلویه، فیروز آباد، کنگان و فراشبند هم یافت، اما مرغوب ترین نوع خرمای خاصویی کماکان متعلق به استان بوشهر و شهرستان جم است.
رقم زاهدی
خرمای زاهدی یکی از معروف ترین خرماهای خشک تولید شده در کشور است که بخش اعظم ان در استان های فارس و بوشهر تولید میشود و در بازار داخلی بالاترین فروش را در بین خرماهای خشک به خود اختصاص داده است. کیفیت و مرغوبیت این رقم بسته به شرایط اقلیمی موجود در مناطق مختلف تغییر میکند و معمولا خرمای تولید شده در استان بوشهر به علت نسبت بالای رطوبت هوا دارای بافتی نرم تر و عسلی بوده که در برخی بازارها دارای محبوبیت بیشتر بوده و خرمای تولید شده در استان فارس داری رطوبت کمتر بوده و در مناطق فراشبند و کازرون بالاترین کیفیت رقم زاهدی قابل مشاهده است.
رقم کبکاب
رقم کبکاب از مهمترین و فراوان‌ترین ارقام منطقه خشت و کمارج در کازرون و دشتستان (شهرآب‌پخش و سعدآباد) میباشد. این رقم در سایر مناطق خرما خیز مانند خورموج، بهبهان، کازرون، قیروکارزین، طبس، تنگستان و فراشبند نیز به مقدار محدود و ناچیز کشت و تولید میشود. یکی از عمده ترین مشکلاتی که نخلداران کبکاب در منطقه دشستستان که بزرگترین نخلستان های یکپارچه کشور را در خود جای داده مسایل مربوط به کم آبی و شوری آب در بخشی از این شهرستان هسنت که هم بر کمیت و هم بر کیفیت محصول تاثیرات منفی گذاشته است.
رقم استعمران
خرما استعمران که با نام خرما سایر هم شناخته می شود یکی از محبوب ترین و در عین حال پر فروش ترین محصولات خرما در ایران می باشد. خرمای استعمران عمدتا در خوزستان کاشته می شود. این خرما دارای قند بسیار بالایی است و از شیرین ترین نوع خرماها محسوب می شود.
یکی از شهرستان هایی که خرمای استعمران در آن زیاد کشت می شود و مرغوبیت این نوع خرما در آن بسیار بالا است شهرستان شادگان می باشد. خرمای شادگان جایگاه ویژه ای در بین خرماهای استعمران دارد. بر اساس آخرین اطلاعات، حدود چهاده هزار هکتار از زمین های این شهرستان را کشتزارها و نخلستان های خرمای استعمران پوشش داده است.
هر چند در سال های اخیر وجود خشکسالی های پی در پی و شوری آب که میزان سختی و شوری آب رودخانه تولید خرما کاهش یافته است و باعث از بین رفتن بسیاری از این کشتزارها و کمتر شدن مرغوبیت برخی خرماهای حاصل شده از این کشتزار ها شده است، اما همچنان این خرما در بین تولیدات استان خوزستان، بیشترین مقدار را دارا می باشد. البته باید به این نکته هم اشاره کرد که این خرما هر چند در بازارهای خارجی محبوبیت و فروش یا خواهان زیادی دارد، اما در ایران خیلی شناخته شده نیست و مصرف آن در ایران با استاندارد های بسیاری از کشورهای جهان فاصله دارد.
